W wypadku chorób monogenowych, których mutacje są znane, ustalenie nosicielstwa odbywa się za pomocą analizy DNA. Badanie przeprowadza się najpierw u chorego i jeżeli zostaną wykryte obie mu­tacje, badani są rodzice. Po określeniu, która z danych mutacji wystę­puje u matki, a która u ojca, badania na nosicielstwo można przepro­wadzić u krewnych. Jeżeli mutacji oznaczonej u pacjenta nie można od­naleźć u ojca, to jest możliwe, że mamy do czynienia z dzieckiem pozamałżeńskim – wtedy ryzyko nosicielstwa u krewnych domniemane­go ojca spada do ryzyka populacyjnego.

Niekiedy u chorego wykrywa się tylko jedną mutację, choć wiadomo, że choruje on na daną chorobę. W takich sytuacjach ustala się, które z rodziców jest jej nosicielem; badanie nosicielstwa tej mutacji jest też możliwe u krewnych rodzica. Wyniki badań w danej gałęzi rodziny będą stuprocentowo pewne. Natomiast badanie krewnych rodzica, u którego nie wykryto mutacji, jest o wiele bardziej skomplikowane i wymaga spe­cjalistycznych obliczeń statystycznych. Biorą one pod uwagę częstość występowania danej choroby w populacji oraz częstość występowania mutacji, które można wykryć za pomocą danego badania.