Geny systemu Rh znajdują się w chromosomie 1. Odkryto je wśród małp z rodziny biologicznej Rhesus, stąd nazwa systemu. Geny Rh ko­dują dodatkowe białka, które występują w krwinkach czerwonych nie­zależnie od systemu ABO. Osoby, u których występują dwie kopie ge­nu Rh, mają dodatnią grupę krwi Rh, czyli są Rh+, a osoby bez tego ge­nu mają ujemną grupę krwi Rh czyli są Rh ?. W Polsce 83% ludności posiada dodatnią, u pozostałych występuje Rh ujemne. Zachodzą też znaczne różnice wśród ras i grup etnicznych: zaledwie 1% Murzynów ma grupę Rh ? , grupa ta występuje bardzo rzadko także wśród ludnoś­ci pochodzenia azjatyckiego.

KONFLIKT SEROLOGICZNY

Różnica grupy krwi Rh u matki i płodu może być podstawą bardzo poważnego konfliktu serologicznego, tak zwanej choroby hemolitycznej płodu. Gdy matka ma ujemną grupę krwi Rh, a jej partner Rh do­datnią, zachodzi możliwość, że jej dziecko odziedziczy po ojcu dodat­nią grupę krwi. Jeżeli Rh dodatnie krwinki płodu przedostaną się do układu krwi matki z grupą Rh ? , układ odpornościowy matki rozpozna je jako obce. Następuje wtedy uczulenie matki na krwinki Rh + , a jej układ odpornościowy wytworzy odpowiednie przeciwciała. Krwinki płodu z reguły przedostają się do krwiobiegu matki dopiero podczas porodu, czyli pierwsza ciąża jest z reguły bezpieczna. Jeżeli jednak doj­dzie do uczulenia matki na krwinki Rh + , to podczas następnej ciąży matka będzie już miała owe niekorzystne przeciwciała. Ponieważ są to przeciwciała tak zwanej grupy IgG, przedostają się one bez problemów przez łożysko i niszczą krwinki płodu, powodując niedokrwistość (ane­mię) i wynikające z niej powikłania. Choroba hemolityczna płodu mo­że wywołać śmierć płodu, poronienie lub poważne zaburzenia zdrowia noworodka łącznie z uszkodzeniem mózgu i upośledzeniem umysło­wym. Przebieg choroby hemolitycznej zależy od ilości przeciwciał wy­twarzanych przez matkę oraz od okresu ciąży, w którym przedostaną się one do płodu. Im wcześniej dochodzi do zniszczenia krwinek płodu, tym gorzej dla dziecka, lecz jeżeli matka zaczyna wytwarzanie przeciw­ciał dopiero w zaawansowanej ciąży, zazwyczaj przebieg choroby jest łagodniejszy. W pierwszej ciąży ryzyko wystąpienia choroby hemoli­tycznej dziecka wynosi 1 %, ale w następnych aż 65%. Kobieta z ujem­ną grupą krwi Rh może zostać uczulona także podczas nieprawidłowo dobranej transfuzji krwi, w czasie poronienia lub badań prenatalnych.

Konfliktowi serologicznemu u kobiety z ujemną grupą krwi Rh prze­ciwdziała się, podając specjalną surowicę, która zapobiega powstawaniu przeciwciał krwinek Rh +. Jest ona podawana w taki sposób, że system odpornościowy matki nie zdąży zareagować na krwinki Rh+ płodu, a więc nie dochodzi do uczulenia matki. Każda kobieta z ujemną grupą krwi Rh powinna otrzymać tę surowicę podczas każdej ciąży, po każ­dym poronieniu oraz podczas badań prenatalnych. Dzięki tej profilakty­ce poważny konflikt serologiczny występuje obecnie bardzo rzadko.