Matka mojego męża zawsze miała nadwagę, a pod koniec życia stała się otyła. W dzieciństwie, podczas II wojny światowej i w latach powojennych, głodowała, podobnie jak wiele innych greckich dzieci. jej pierwszy syn, który urodził się w Grecji w 1956 roku, od wczesnej młodości ma nadwagę, której nie udało się zlikwidować żadnego rodzaju dietą, jego żona jest lekarką (wręcz chudą!), jego brat (a mój mąż) internistą i – proszę wierzyć – bardzo starali się mu pomóc. Mój mąż uniknął losu brata, bo kanadyjski pediatra, który prowadził go w dzieciństwie, ciągle przypominał matce, żeby go nie przekarmiała. Teraz mam szczupłego męża oraz bardzo chude dzieci. Z czego – jako matka i jako pediatra – bardzo się cieszę.
Nadwaga i otyłość to stan zwiększenia ilości tkanki tłuszczowej w organizmie. Jeżeli w pokarmie dostarczamy naszemu organizmowi za dużo energii w stosunku do jego zapotrzebowań, to wynikiem będzie zwiększenie zasobów tkanki tłuszczowej; energia zostanie zmagazynowana w postaci tłuszczów. Nadwaga i otyłość wynikają ze współdziałania wielu procesów i genów regulujących procesy fizjologiczne i psychologiczne oraz ich oddziaływania z czynnikami środowiskowymi. Mimo wielu lat badań na otyłością nadal mamy raczej mgliste pojęcie o przyczynach jej powstawania i utrzymywania się.
Czym jest nadwaga, a czym otyłość? Wskaźnik masy ciała (tzw. body mass index, BMI) określa w przybliżeniu ilość tkanki tłuszczowej w organizmie na podstawie masy ciała i wzrostu. BMI obliczamy, dzieląc wagę ciała w kilogramach przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu. Przykładowo osoba o wzroście 166 centymetrów i ważąca 64 kg ma BMI równy 23,2 kg/m2, czyli normalny (normalny BMI wynosi od 20 do 25 kg/m2). Osoby o BMI przekraczającym 25 kg/m2 mają nadwagę, przy BMI powyżej 30 kg/m2 mówimy o otyłości. Im wyższy poziom otyłości (czyli im wyższy BMI), tym większe ryzyko zachorowania na wiele różnych chorób, do których należą: nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, miażdżyca, cukrzyca, bezdech senny, niektóre nowotwory złośliwe, dna moczanowa, żylaki oraz zwyrodnienie stawów biodrowych i kolanowych (patrz niżej: Wykaz schorzeń występujących częściej u osób otyłych niż u ludzi z prawidłowym BMI).
Otyłość w Europie w ostatnich latach dotknęła prawie 40% ludności. W Polsce w 2003 roku wśród osób w wieku od trzydziestu pięciu do sześćdziesięciu czterech lat 45% mężczyzn i 35% kobiet miało nadwagę, a 22% mężczyzn i 29% kobiet można było zakwalifikować jako otyłych (badania epidemiologiczne NATPOL III). U dzieci także występuje tendencja do tycia: na otyłość lub nadwagę cierpi ponad 13% polskich dziewcząt i 11 % chłopców już w wieku od siedmiu do dziewięciu lat.