Rak jelita grubego i odbytnicy to czwarty w kolejności najczęściej spotykany nowotwór złośliwy narządów wewnętrznych (u mężczyzn – po raku płuc, żołądka i gruczołu krokowego, u kobiet – po raku pier­si, płuc, żołądka i szyjki macicy). Ryzyko zachorowania na ten nowo­twór szacuje się na około 3%. W Polsce wyleczalność raka jelita gru­bego i odbytnicy jest o połowę niższa niż w Europie Zachodniej. Ten tragiczny stan rzeczy wynika prawdopodobnie z nieznajomości obja­wów choroby lub po prostu ze wstydu. Czynniki środowiskowe przy­czyniające się do rozwoju choroby to przede wszystkim wysokotłuszczowa i niskobłonnikowa dieta współczesnego człowieka; innym czyn­nikiem jest wrzodziejące zapalenie okrężnicy (autoimmunologiczna choroba o podstawach dziedzicznych; patrz rozdział 16. Geny odpor­ności, choroby reumatyczne i osteoporoza). W większości wypadków rak jelita grubego występuje sporadycznie, lecz istnieje wyraźna pre­dyspozycja genetyczna do jego rozwoju. Jeżeli mamy krewnego pierw­szego stopnia, u którego wykryto raka jelita grubego przed czterdzie­stym piątym rokiem życia, to nasze ryzyko zachorowania na ten rodzaj raka wynosi 10%; gdy mamy dwóch takich krewnych, ryzyko rośnie do 16%, zmaleje jednak do 6%, jeżeli krewny zachorował po czter­dziestym piątym roku życia. Krewni pierwszego stopnia ludzi chorych powyżej czterdziestego roku życia powinni przechodzić co 4-5 lat ba­dania przesiewowe łącznie z wziernikowaniem jelita grubego.

Dziedziczne formy raka jelita grubego i odbytnicy są niezmiernie rzadkie, stanowią zaledwie 1-3% wszystkich przypadków tego nowo­tworu. Dwa rodzaje dziedzicznego raka jelita grubego to różne typy zespołu Lyncha (zwanego także HNPCC) oraz rodzinna polipowatość jelit. Zespoły te są dziedziczone dominująco, co znaczy, że w rodzinie może wystąpić kilka przypadków w różnych pokoleniach.