Około 75% przypadków choroby Alzheimera to pojedyncze przy­padki w rodzinie (sporadyczne), pozostałe to przypadki rodzinne lub dziedziczne. Najnowsze badania populacyjne przeprowadzone na bliź­niętach w Szwecji, a opublikowane w maju 2006 roku, wykazały, że dziedziczność choroby Alzheimera wynosi 58-80%. To znaczy, że naj­ważniejszymi czynnikami w rozwoju tej choroby są czynniki genetycz­ne. Niestety, ich większość nie jest jeszcze znana. Ponieważ dziedzicz­ność choroby Alzheimera nie wynosi 100%, znaczy to, że inne, niegenetyczne czynniki mają także istotny wpływ na jej rozwój.

DZIEDZICZNA CHOROBA ALZHEIMERA

W niektórych rodzinach choroba Alzheimera jest dziedziczona do­minująco i występuje w kilku pokoleniach. Wówczas choroba ma cięż­szy przebieg, rozpoczyna się wcześniej, czasami nawet przed pięćdzie­siątym rokiem życia. Choroba nie rozwija się w tym samym czasie lub w tym samym tempie u wszystkich osób; niekiedy osoba, która odzie­dziczyła zmutowany gen, w ogóle nie zachoruje. Ryzyko zachorowania przed osiemdziesiątym rokiem życia, wynosi zaledwie 40%. Mamy więc znowu do czynienia z innymi czynnikami genetycznymi albo nie- genetycznymi, które przyczyniają się do rozwoju choroby. Jeżeli wie­my, że odziedziczyliśmy gen predysponujący do rozwoju choroby Alz­heimera, to warto zastanowić się nad profilaktyką, czyli rzuceniem pa­lenia papierosów, przyjmowaniem dużych dawek kwasu foliowego oraz ?gimnastyką mózgu”, to jest pracą umysłową, co pomoże w utrzymaniu sprawności mózgu (patrz niżej: Niegenetyczne podłoże choroby Alzheimera).

Dziedziczna choroba Alzheimera może być spowodowana mutacja­mi preseniliny 2 i preseniliny 1 oraz prekursorowego białka amyloidu beta. Wiadomo też, że ryzyko choroby Alzheimera jest większe u lu­dzi, którzy są nosicielami specyficznych mutacji genu kodującego apolipoproteinę E4 (apoE4), jedną z lipoprotein.

Lipoproteiny to białka, które transportują różnego rodzaju tłuszcze w organizmie. Lipoproteina E jest białkiem najbardziej aktywnym w mózgu i w ośrodkowym układzie nerwowym; jedną z jej funkcji jest transport amyloidu beta w celu formacji jego agregatów. Gen lipopro­teiny E (tak zwany gen apoE) ma trzy warianty – apoE2, apoE3 i apoE4. Geny wszystkich lipoprotein są dziedziczone od obu rodzi­ców, dlatego każdy z nas ma dwie kopie genu apoE. Mogą to być dwa takie same warianty lub też mogą one być różne. ApoE2 występuje u 8% zdrowych ludzi rasy białej, apoE3 – u 78%, a apoE4 – u zaled­wie 14%. Dla porównania: 40% chorych na chorobę Alzheimera ma wariant apoE4! U osób rasy białej, które odziedziczyły apoE4 od oboj­ga rodziców, choroba Alzheimera rozwija się wcześniej, a ryzyko za­chorowania jest piętnaście razy większe niż u osób z innym warianta­mi genu apoE, lecz dokładny związek biologiczny między wariantami genu lipoproteiny E a chorobą Alzheimera nie jest znany.